Πέμπτη


ΛΕΠΙΔΟΠΤΕΡΑ

Prays oleae (Πυρηνοτρήτης)


ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Βασίλειο:
Animalia (Ζώα)
Φύλο:
Arthopoda (Αρθρόποδα)
Κλάση:
Insecta (Έντομα)
Τάξη:
Lepidoptera (Λεπιδόπτερα)
Οικογένεια:
Yponomeutidae
Γένος:
Prays
Είδος:
Prays oleae (Bernard, 1788)

Είναι επίσης γνωστός με την ονομασία :
Prays oleella (Fabricius, 1794)

Το έντομο Prays oleae ή Πυρηνοτρήτης, είναι ένα λεπιδόπτερο της οικογένειας Yponomeutidae. Προσβάλλει τα ελαιόδεντρα προκαλώντας σημαντικές ζημιές στις ελαιοκαλλιέργειες στις χώρες της Νότιας Ευρώπης (στην περιοχή της Μεσογείου) και στη Βόρεια Αφρική. Άλλα φυτά που προσβάλλονται από τον Πυρηνοτρήτη είναι τα Phillyrea, Jasmine and Ligustrum.


ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Ο Πυρηνοτρήτης στα διάφορα στάδια της ζωής του προσβάλει τα φύλλα, τα άνθη και τους καρπούς του ελαιοδέντρου.
Στα προσβεβλημένα φύλλα σχηματίζονται στοές [Εικ. 6] οι οποίες μπορούν να διακριθούν σε τέσσερις κατηγορίες: Νηματοειδής (Πρωτογενής), Σχήματος C (Δευτερογενής), Βο­θρίο (Τριτογενής-στρογγυλή), Α­κανόνιστου σχήματος-Ανοικτή. Παρατηρούνται επίσης φύλλα συνδεδεμένα με μετάξινα νημάτια, όταν η προνύμφη ετοιμάζεται να νυμφωθεί.
Στις ταξιανθίες τα κα­τεστραμμένα άνθη είναι επίσης συνδεδεμένα με μετάξινα νήματα. Οι προσβεβλημένοι από τις προνύμφες καρποί [Εικ. 7] ξηραίνονται, μαυρίζουν και πέφτουν τον Ιού­νιο - Ιούλιο (θερινή πτώση) και αργότερα τον Σεπτέμβριο - Οκτώ­βριο κατά την έξοδο των ώριμων προνυμφών (φθινοπωρινή πτώση).


ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ/ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Ο Πυρηνοτρήτης συμπληρώνει 3 γενιές το χρόνο. Το χειμώνα εντοπίζεται ως προνύμφη φυλλόβιας γενιάς μέσα στις στοές που ανοίγει στα φύλλα της ελιάς, όπου υφίσταται 4 εκδύσεις (Σεπτέμβριος - Φεβρουάριος). Η προνύμφη 1ης ηλικίας σχηματίζει Πρωτογενή στοά, ενώ η προνύμφη 2ης, 3ης και 4ης  ηλικίας Δευτερογενή, Τριτογενή και Ανοικτή στοά αντίστοιχα. Η προνύμφη του τελευταίου σταδίου κυκλοφορεί ελεύθερα στο φύλλωμα και προσβάλει τις βλαστικές κορυφές και τους οφθαλμούς της ελιάς. Ακολούθως συνδέει τους προσβεβλημένους ιστούς με μετάξινα νύματα και σχηματίζει το βομβύκιο στο οποίο περνά το στάδιο της νύμφης.
Τα ενήλικα άτομα της 1ης γενιάς (φυλλόβιας) εμφανίζονται στα τέλη Μαρτίου και τον Απρίλιο. Αφού ωριμάσουν αναπαραγωγικά και γονιμοποιηθούν, τα θηλυκά άτομα εναποθέτουν τα αυγά τους στον κάλυκα κατά προτίμηση κιτρινοπράσινων, κλειστών ανθέων ελιάς. Οι εκκολαπτόμενες προ­νύμφες εισέρχονται στο άνθος και τρέφονται από το εσωτερικό του. Τα προσβεβλημένα άνθη συνδέο­νται με νημάτια, απαραίτητα για το σχηματισμό του βομβυκίου και τη μετάβαση στο στάδιο της νύμφης.
Τον Ιούνιο εμ­φανίζονται τα ενήλικα άτομα της 2ης γενιάς (ανθόβιας) και τα θηλυκά ωοτο­κούν στον κάλυκα νεαρών καρπών με γαλακτώδες ενδοσπέρμιο (όχι ξυλοποιημένο). Οι εκκολαπτόμε­νες προνύμφες εισέρχονται από τον ποδίσκο στην σάρκα και προ­χωρούν στον πυρήνα του καρπού, από το εσω­τερικό του οποίου τρέφονται. Στα τέλη Αυγούστου οι προνύμφες βγαίνουν από τους καρπούς σχηματίζουν βομβύ­κιο και χρυσαλλιδώνονται επάνω στο δένδρο. Κατά την έξοδό της η προνύμφη τραυματίζει τους ιστούς στο σημείο πρόσφυσής τους στον ποδίσκο και οι καρποί πέφτουν στο έδαφος κατά το Σεπτέμβριο. 'Οταν ο καρπός έχει πέσει σε νεα­ρό στάδιο η ώριμη προνύμφη ε­ξέρχεται και νυμφώνεται στο έδα­φος. Τα ενήλικα άτομα της 3ης γενιάς (καρποφάγος) ωοτοκούν στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και ο κύκλος του εντόμου συνεχίζεται.
Οι κυριότερες ζημιές προκαλούντια από την καρποφάγο 3η γενιά, δεδομένου ότι τα φύλλα καια τα άνθη είναι άφθονα.


ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Χημική καταπολέμηση: Για την καταπολέμηση του Πυρηνοτρήτη εφαρμόζονται κυρίως χημικές μέθοδοι. Η χημική καταπολέμηση θα πρέπει να στραφεί ενάντια στην καρποφάγο γενιά του εντόμου σε περιπτώσεις ελαιοποιήσημων ποικιλιών ελιάς και ενάντια στην ανθόβια γενιά του εντόμου σε περιπτώσεις επιτραπέζιων ποικιλιών. Συγκεκριμένα θα πρέπει να εφαρμόζονται ψεκασμοί με οργανοφωσφορικά (μεθυνταθείο, ντιμεθοέιτ, φενθείον) που θα αρχίζουν τέλος Ιουνίου με αρχές Ιουλίου.
Βιολογική καταπολέμηση: Η προνύμφη του Πυρηνοτρήτη έχει ερκετούς εχθρούς. Επηρεάζεται τόσο από τις απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας και της υγρασίας, όσο και από διάφορα έντομα που παρασιτούν σε αυτή. Μερικά από αυτά τα έντομα είναι τα Ageniapsis fuscicollis praysincola, Elasmus steffani, Chleonus elaeaphilus.

Ζεύζερα ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ


Zeuzera pyrina L. (Ζεύζερα)


ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Βασίλειο:
Animalia (Ζώα)
Φύλο:
Arthopoda (Αρθρόποδα)
Κλάση:
Insecta (Έντομα)
Τάξη:
Lepidoptera (Λεπιδόπτερα)
Οικογένεια:
Cossidae
Γένος:
Zeuzera
Είδος:
Zeuzera pyrina (Bernard, 1788)


Η Zeuzera pyrina ή Ζεύζερα, εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα στην περιοχή της Μεσογείου και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Προσβάλλει μεγάλο εύρος φυτών όπως, το ελαιόδεντρο, η μηλιά, η κερασιά, η αχλαδιά, η δαμασκηνιά, το μαύρο σταφύλι, το άσπρο σταφύλι, εσπεριδοειδή, τον δρυ, τη μελία, την ιτιά, το lime (Tilia), το πλατάνι, τη λεύκα, το σφεντάμι και άλλα δέντρα.


ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Σε νεαρά δέντρα, μια κάμπια είναι αρκετή για την ολοκληρωτική καταστροφή του δέντρου. Δέντρα μεγαλύτερα σε ηλικία μπορεί να χάσουν τμήμα της δομής τους, ενώ παράλληλα γίνονται ιδιαιτέρως ευαίσθητα σε καταστροφές από τον άνεμο.
Το προσβλημένο φυτό μπορεί εύκολα να αναγνωριστεί, καθώς παρουσιάζει χλώρω­ση στα φύλλα και μέτρια ανάπτυξη της νεαρής βλάστησης. Στη συνέχεια παρατηρούνται ξηράνσεις των νεα­ρών βλαστών και των βραχιόνων και σε πολλές περιπτώσεις και ολόκλη­ρου του φυτού.


ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ/ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Οι πτήσεις της Ζευζέρας στις περιοχές της χώρας μας ξεκινούν από το Μάη μήνα και παρατείνονται μέχρι το Νοέμβρη, ενώ σε ορισμένες περιο­χές οι πτήσεις μπορεί να αρχίσουν ακόμη και από τον Απρίλη και να παραταθούν μέχρι το Δεκέμβρη, με μέγιστη παρουσία από τέλη Μαΐου-αρχές Ιουνίου μέχρι τέλη Αυγούστου-αρχές Σεπτέμβρη. Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου, στις περιοχές της Μεσογείου, είναι μονοετής ή διετής (συμπληρώνει μια γενιά το χρόνο ή στα δυο χρόνια) και ανάλογα με τις κλιματικές συν­θήκες της περιοχής και τη στιγμή εναπόθεσης των αυγών.
Tο έντομο έχει τέσσερις φάσεις, αυγό, κάμπια [Εικ. 13Β], νύμφη και ενήλικο (νυχτόβιο έντομο). Στην πρώτη φάση το αυγό έχει μήκος 1 χιλ. και χρώμα ανοιχτό κίτρινο έως λαμπερό σωμόν. Το μήκος της κάμπιας είναι 50-60 χιλ. και το χρώμα της ανοιχτοκίτρινο με πολυάριθμα μαύρα στίγματα σε κάθε τμήμα. Η νύμφη έχει μήκος 30 χιλ. και καφέ χρώμα. Το ενήλικο αρσενικά έχει άνοιγμα φτερών 40-50 χιλ. και μήκος 25 χιλ., ενώ το θηλυκό άνοιγμα φτερών 50-70χιλ. και το ίδιο μήκος, 25 χιλ.
Το έντομο εναποθέτει τα αυγά του μέσα σε ρωγμές στα κλαδιά της ελιάς ή στον κορμό. Η εμβρυϊκή ανάπτυξη διαρκεί 7-23 ημέρες. Το θηλυκό εναποθέτει 1800-2000 αυγά. Οι νεογέννητες προνύμφες μετακομί­ζουν κατά προτίμηση στη μασχάλη των φύλλων κάτω από τον κοιμώμε­νο οφθαλμό των νεαρών βλαστών και εισχωρούν σ' αυτούς, δημιουρ­γώντας επιμήκεις στοές [Εικ. 13Α] με κατεύθυνση προς την κορυφή. Μετά από μεταμόρφωση σε προνύμ­φες 2ης ηλικίας, εξέρχονται από τους κλαδίσκους, προκειμένου να μεταφερθούν στα πιο παχιά κλαδιά, που βρίσκονται χαμηλότε­ρα του φυτού. Η προνύμφη μετά την είσοδό της στα κλαδιά, αρχίζει την κατασκευή της στοάς και τρέφεται από ιστούς, οι οποίοι δεν έχουν πλήρως ξυλοποιηθεί, και είναι κατά προτίμηση ζωντανοί και πλούσιοι σε κυτταρίνη. Ακολούθως προσβάλει χαμηλότερα και παχύτερα κλαδιά. Αφού ωριμάσει η προνύμφη κατευθύνεται προς το εξωτερικό του κλαδιού και ροκανίζει τον φλοιό αφή­νοντας μόνο ένα λεπτό επιδερμικό στρώμα, το οποίο μαζί με τα μεταξέ­νια νήματα συνιστά το προστατευτικό διάφραγμα της οπής. Στη συνέχεια χρυσαλλιδώνεται και το ενήλικο άτομο που προκύπτει, αφού διαρρήξει το προστατευτικό διά­φραγμα, εξέρχεται και αρχίζει τις πτήσεις.
Ο κύκλος ζωής του ενήλικου Zeuzera pyrina είναι πολύ σύντομος, συγκεκριμένα 8-10 μέρες, και τα θηλυκά ζευγαρώνουν αμέσως μόλις εμφανιστούν. Διαχειμάζει στο στάδιο της προνύμφης.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Για την καταπολέμηση του εντόμου Zeuzera pyrina, συνιστάται το κόψιμο και κάψιμο των κατεστραμένων κλαδιών (με κάμπιες). Αν η μόλυνση είναι εκτεταμένη, χρειάζεται ψεκασμός όταν τα έντομα είναι ενήλικα. Ανάλογα με το πώς πετούν τα έντομα, μπορεί να προταθούν ψεκασμοί στο τέλος Ιουνίου (εμφάνιση νέας κάμπιας), στα μέσα Αυγούστου και στην αρχή του Σεπτέμβρη.
Χημική καταπολέμηση: Συνιστάται χρήση εντομοκτόνων και εισαγωγή τους σε κατάσταση ατμών στις στοές των κλαδιών.
Βιολογική καταπολέμηση: Η Zeuzera pyrina έχει πολλούς φυσικούς εχθρούς και ειδικά τα υμενόπτερα. Συνηθέστερος εχθρός της είναι το Elachertus pallidus.