ΛΕΠΙΔΟΠΤΕΡΑ

Prays oleae (Πυρηνοτρήτης)

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Βασίλειο:	Animalia (Ζώα)
Φύλο:	Arthopoda (Αρθρόποδα)
Κλάση:	Insecta (Έντομα)
Τάξη:	Lepidoptera (Λεπιδόπτερα)
Οικογένεια:	Yponomeutidae
Γένος:	Prays
Είδος:	Prays oleae (Bernard, 1788)

Είναι επίσης γνωστός με την ονομασία :

Prays oleella (Fabricius, 1794)

Το έντομο Prays oleae ή Πυρηνοτρήτης, είναι ένα λεπιδόπτερο της οικογένειας Yponomeutidae. Προσβάλλει τα ελαιόδεντρα προκαλώντας σημαντικές ζημιές στις ελαιοκαλλιέργειες στις χώρες της Νότιας Ευρώπης (στην περιοχή της Μεσογείου) και στη Βόρεια Αφρική. Άλλα φυτά που προσβάλλονται από τον Πυρηνοτρήτη είναι τα Phillyrea, Jasmine and Ligustrum.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ο Πυρηνοτρήτης στα διάφορα στάδια της ζωής του προσβάλει τα φύλλα, τα άνθη και τους καρπούς του ελαιοδέντρου.

Στα προσβεβλημένα φύλλα σχηματίζονται στοές [Εικ. 6] οι οποίες μπορούν να διακριθούν σε τέσσερις κατηγορίες: Νηματοειδής (Πρωτογενής), Σχήματος C (Δευτερογενής), Βο­θρίο (Τριτογενής-στρογγυλή), Α­κανόνιστου σχήματος-Ανοικτή. Παρατηρούνται επίσης φύλλα συνδεδεμένα με μετάξινα νημάτια, όταν η προνύμφη ετοιμάζεται να νυμφωθεί.

Στις ταξιανθίες τα κα­τεστραμμένα άνθη είναι επίσης συνδεδεμένα με μετάξινα νήματα. Οι προσβεβλημένοι από τις προνύμφες καρποί [Εικ. 7] ξηραίνονται, μαυρίζουν και πέφτουν τον Ιού­νιο - Ιούλιο (θερινή πτώση) και αργότερα τον Σεπτέμβριο - Οκτώ­βριο κατά την έξοδο των ώριμων προνυμφών (φθινοπωρινή πτώση).

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ/ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Ο Πυρηνοτρήτης συμπληρώνει 3 γενιές το χρόνο. Το χειμώνα εντοπίζεται ως προνύμφη φυλλόβιας γενιάς μέσα στις στοές που ανοίγει στα φύλλα της ελιάς, όπου υφίσταται 4 εκδύσεις (Σεπτέμβριος - Φεβρουάριος). Η προνύμφη 1^ης ηλικίας σχηματίζει Πρωτογενή στοά, ενώ η προνύμφη 2^ης, 3^ης και 4^ης  ηλικίας Δευτερογενή, Τριτογενή και Ανοικτή στοά αντίστοιχα. Η προνύμφη του τελευταίου σταδίου κυκλοφορεί ελεύθερα στο φύλλωμα και προσβάλει τις βλαστικές κορυφές και τους οφθαλμούς της ελιάς. Ακολούθως συνδέει τους προσβεβλημένους ιστούς με μετάξινα νύματα και σχηματίζει το βομβύκιο στο οποίο περνά το στάδιο της νύμφης.

Τα ενήλικα άτομα της 1^ης γενιάς (φυλλόβιας) εμφανίζονται στα τέλη Μαρτίου και τον Απρίλιο. Αφού ωριμάσουν αναπαραγωγικά και γονιμοποιηθούν, τα θηλυκά άτομα εναποθέτουν τα αυγά τους στον κάλυκα κατά προτίμηση κιτρινοπράσινων, κλειστών ανθέων ελιάς. Οι εκκολαπτόμενες προ­νύμφες εισέρχονται στο άνθος και τρέφονται από το εσωτερικό του. Τα προσβεβλημένα άνθη συνδέο­νται με νημάτια, απαραίτητα για το σχηματισμό του βομβυκίου και τη μετάβαση στο στάδιο της νύμφης.

Τον Ιούνιο εμ­φανίζονται τα ενήλικα άτομα της 2^ης γενιάς (ανθόβιας) και τα θηλυκά ωοτο­κούν στον κάλυκα νεαρών καρπών με γαλακτώδες ενδοσπέρμιο (όχι ξυλοποιημένο). Οι εκκολαπτόμε­νες προνύμφες εισέρχονται από τον ποδίσκο στην σάρκα και προ­χωρούν στον πυρήνα του καρπού, από το εσω­τερικό του οποίου τρέφονται. Στα τέλη Αυγούστου οι προνύμφες βγαίνουν από τους καρπούς σχηματίζουν βομβύ­κιο και χρυσαλλιδώνονται επάνω στο δένδρο. Κατά την έξοδό της η προνύμφη τραυματίζει τους ιστούς στο σημείο πρόσφυσής τους στον ποδίσκο και οι καρποί πέφτουν στο έδαφος κατά το Σεπτέμβριο. 'Οταν ο καρπός έχει πέσει σε νεα­ρό στάδιο η ώριμη προνύμφη ε­ξέρχεται και νυμφώνεται στο έδα­φος. Τα ενήλικα άτομα της 3^ης γενιάς (καρποφάγος) ωοτοκούν στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και ο κύκλος του εντόμου συνεχίζεται.

Οι κυριότερες ζημιές προκαλούντια από την καρποφάγο 3^η γενιά, δεδομένου ότι τα φύλλα καια τα άνθη είναι άφθονα.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Χημική καταπολέμηση: Για την καταπολέμηση του Πυρηνοτρήτη εφαρμόζονται κυρίως χημικές μέθοδοι. Η χημική καταπολέμηση θα πρέπει να στραφεί ενάντια στην καρποφάγο γενιά του εντόμου σε περιπτώσεις ελαιοποιήσημων ποικιλιών ελιάς και ενάντια στην ανθόβια γενιά του εντόμου σε περιπτώσεις επιτραπέζιων ποικιλιών. Συγκεκριμένα θα πρέπει να εφαρμόζονται ψεκασμοί με οργανοφωσφορικά (μεθυνταθείο, ντιμεθοέιτ, φενθείον) που θα αρχίζουν τέλος Ιουνίου με αρχές Ιουλίου.

Βιολογική καταπολέμηση: Η προνύμφη του Πυρηνοτρήτη έχει ερκετούς εχθρούς. Επηρεάζεται τόσο από τις απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας και της υγρασίας, όσο και από διάφορα έντομα που παρασιτούν σε αυτή. Μερικά από αυτά τα έντομα είναι τα Ageniapsis fuscicollis praysincola, Elasmus steffani, Chleonus elaeaphilus.